Ψηφιακές Βιβλιοθήκες και Πνευματικά Δικαιώματα

Οι βιβλιοθήκες ήταν πάντοτε ο χώρος όπου ο αναγνώστης έβρισκε τις πληροφορίες που αναζητούσε ελεύθερα. Τα αρχεία και οι βιβλιοθήκες αποτελούν άλλωστε φύλακα της πνευματικής κληρονομιάς και αναγκαίο μέσο για μόρφωση και έρευνα. Στο πεδίο της μεταβιομηχανικής κοινωνίας, η ψηφιακή τεχνολογία δίνει τη δυνατότητα να καταγράψουμε, να αποθηκεύσουμε και να διασώσουμε και να προβάλλουμε τη συλλογική μνήμη της ανθρωπότητας, ενώ από την άλλη πλευρά η τεχνολογική αυτή εξέλιξη υπαγορεύει νέες μορφές τέχνης, νέες μορφές έκφρασης, νέους τρόπους διάδοσης, αλλά και νέους κινδύνους για το δημιουργό.

Το διαδίκτυο λειτουργεί ως μια μεγάλη δυνατότητα διάδοσης των έργων και των πληροφοριών, αλλά συγχρόνως λειτουργεί και ως απειλή για την πνευματική ιδιοκτησία. Η δημιουργία on line βιβλιοθηκών καθιστά δυνατή την εύκολη πρόσβαση στο ψηφιακό περιεχόμενο και κυρίως επιτρέπει τη διατήρησή του, γεγονός που έχει τεράστια ιδεολογική και πολιτική σημασία.

Οι βιβλιοθήκες και τα αρχεία που επιτελούν ένα ρόλο κυρίως εκπαιδευτικό και πολιτιστικό αντιμετωπίζουν πολλές φορές δυσκολίες σε θέματα που έχουν σχέση με τα πνευματικά δικαιώματα, τόσο στον αναλογικό όσο και στον ψηφιακό τομέα.

Οι νέες τεχνολογίες έχουν επηρεάσει τη λειτουργία των βιβλιοθηκών που εκτός από βιβλία και έντυπο υλικό, παρέχουν στο κοινό μία πληθώρα γνωστικών μέσων και σύγχρονων τρόπων πρόσβασης στην πληροφορία, όπως ηλεκτρονικές εκδόσεις, φωτογραφίες, χάρτες, χειρόγραφα, επιστολές, βιντεοταινίες, φωνογραφήματα, slides, CDROM εκπαιδευτικό λογισμικό, βάσεις δεδομένων, οπτικοακουστικά μέσα, δίκτυα on line κλπ.

Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι, στο διαδίκτυο η ανατροπή δεν έρχεται από την πολιτιστική βιομηχανία που αξιοποιεί τα έργα, αλλά από το χρήστη, τον καταναλωτή, που γίνεται διανομέας του έργου χωρίς να το καταλαβαίνει ή να το θέλει. Το έργο διακινείται στον ψηφιακό κόσμο με μεγάλη ευκολία και ταχύτητα, μετατρέπεται αυτόματα σε πληροφορία που προάγει τον πολιτισμό, ενώ το κοινό διεκδικεί την ελεύθερη πρόσβαση και χρήση.